Focus op vergelingsziekte en droogtestress
“Dertig jaar terug lag de focus in onze bietenveredeling puur op opbrengst en suiker”, zegt Jan Sels, veredelaar van SESVanderHave. Maar dat is verleden tijd. “Het is nu zoeken naar een goede balans tussen beheersing van ziekten en rendement van bietentelers. Dat vraagt een geïntegreerde aanpak.”
Net als andere bietenveredelaars, moet SESVanderHave zich ook steeds meer focussen op ziekteresistenties bij suikerbieten. “We kunnen niet anders, want de ziektedruk in suikerbieten is in de afgelopen tien jaar toegenomen. Daarnaast zijn er steeds minder zaadbeschermingsopties en hebben telers minder gewasbeschermingsmiddelen voorhanden”, vertelt Stein Hoefkens, productmanager Nederland van SESVanderHave. “De laatste vijf jaar zien we meer extremen in ziekteuitbraken door extremer weer, zoals veel neerslag in korte tijd en droogte. Daardoor staan de opbrengsten onder druk.” Jan Sels, bietenveredelaar van SESVanderHave vult aan: “We zien ook toenemende onkruiddruk in Oost-Europa en de VS, waardoor we meer veredelen op herbicidetoleranties. En door oprukkende insecten zien we meer ziektes, die daarmee samenhangen, zoals de vergelingsziekte. Maar bijvoorbeeld ook een toename van het Syndroom Basses Richesses in Duitsland. Een ziekte veroorzaakt door twee bacteriën, overgebracht door bladsprinkhanen.” Wereldwijd verkoopt SESVanderHave 360 suikerbietenrassen in meer dan 50 landen, waaronder Noord-Amerika, Frankrijk, Duitsland, Rusland, Oekraïne en Turkije. Maar ook in China, Japan, het Midden-Oosten, India en een aantal Afrikaanse landen.
Veredeling bij SESVanderHave
Voor Nederlandse bietentelers zijn rhizomanieresistente rassen de basis. “Daar blijven we met nieuwe bronnen op doorveredelen, omdat resistenties altijd doorbroken kunnen worden. Daarnaast hebben we rassen met resistenties tegen bietencysteaaltjes en rhizoctonia of combinaties hiervan”, zegt Sels. “Het wortelknobbelaaltje of meloidogyne chitwoodi is in Nederland ook een relatief groot probleem. Daarom zijn we vorig jaar gestart met officiële rassenproeven met een ras dat zeer hoge resistentie heeft voor chitwoodi en die tolerant is voor bietencysteaaltjes.” Volgens Hoefkens moet veredeling zich ook steeds meer richten op opbrengstlimiterende factoren, zoals droogtestress, migratie van insecten en de gebruiksefficiëntie van water en voedingsstoffen door bieten. “De uitdagingen voor de toekomst zijn dan ook het kweken van resistenties tegen vergelingsvirus, bladschimmeltoleranties en goede abiotische stresstoleranties”, zegt Sels.
Vergelingsziekte
In de veredeling tegen vergelingsziekte richt SESVanderHave zich op drie sporen: de bladluisbestendigheid, virusresistentie en virustolerantie. “Om bieten bestendiger te maken tegen bladluizen, onderzoeken we welke plant- en bladaanpassingen de kolonisatie en vermeerdering van bladluizen zou kunnen afremmen. Bij veredeling op virusresistentie, verstoor je de virale cyclus. Bij kweken op virustolerantie zorg je ervoor dat virusvermeerdering in de plant de fysiologie van de biet niet wijzigt, waardoor je geen opbrengstderving hebt”, legt Sels uit. “Wij verwachten dat er voor vergelingsziekte geen 100% chemische oplossing meer komt. Maar het samenspel tussen veredeling en chemie blijft altijd belangrijk.” De eerste bietenrassen, die beter bestand zijn tegen vergelingsziekte, zijn aangemeld voor het IRS-rassenonderzoek. “Maar veredeling duurt lang, voordat het eerste bietenras met een goede resistentie tegen vergelingsziekte op de markt is, zijn we 5 tot 10 jaar verder”, zegt Sels.
Bladgezondheid is ook een nieuw item in de veredeling. Sinds twee jaar publiceert het IRS een waardering in cijfers voor Bladgezondheid Cercospora. Bladziekten veroorzaakt door schimmels rukken op en tasten het suikerbietenblad aan. In het begin van de zomer is het vaak cercospora en meeldauw en later in het seizoen ramularia en roest. “We kruisen met wilde bieten om de bladgezondheid te verbeteren. We selecteren de meest interessante genen die bladgezondheid verbeteren, onder andere met moleculaire markers. Er zijn meer genen die dat beïnvloeden. Op onze talrijke ziekteobservatieplatforms, verspreid over alle bietenteeltgebieden ter wereld, elimineren we genetica die te gevoelig is voor bepaalde bladziekten. Voor een goed beeld van ziekten in percelen, gebruiken we ook drones.”
Klimaatverandering
Droogte door klimaatopwarming kan in de toekomst leiden tot 15% opbrengstverliezen van suikerbieten in Nederland. “Suikerbieten verschillen in droogtetolerantie, dus daarop kun je selecteren en veredelen en dat doen wij dan ook”, vertelt Sels. “Maar het is altijd een compromis tussen beperken van waterverlies en het blijven absorberen van CO2 voor de fotosynthese en productie.” SESVanderHave heeft een uitgebreid testnetwerk in gebieden waar bieten regelmatig droogtestress hebben. “Wij kijken naar de mate van droogte in relatie tot de impact hiervan op de prestaties van verschillende rassen. Vervolgens kun je genetische verschillen identificeren op criteria die een rol spelen bij droogtestress.”
In de veredeling is veel mogelijk in de strijd tegen ziekten en plagen, maar een geïntegreerde aanpak is volgens Sels en Hoefkens door ‘global warming’ steeds meer noodzaak. “Want complete resistentie bestaat niet”, zegt Sels. “Het gaat altijd om partiële resistentie met toch wat opbrengstverlies. Want ook resistente rassen zijn nooit helemaal vrij van de betreffende ziekte, maar je beperkt hiermee wel de schade.” Voor een duurzame en rendabele bietenteelt is het belangrijk dat Cosun Beet Company samen met veredelaars, telers en fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen oplossingen zoekt voor de uitdagingen waar bietentelers de komende jaren voor staan. “Onder meer extreme klimaatomstandigheden in combinatie met het krimpende pakket chemische gewasbescherming, gaan plantverbeteraars ook een steeds grotere rol spelen. Wij werken hier ook aan en in de toekomst verwachten we nieuwe ontwikkelingen op dat vlak”, zegt Hoefkens.